آیا وعده صبحانه بزرگ به کاهش وزن کمک می‌کند؟

براساس باوری عمومی، خوردن وعده‌ی غذایی بزرگ در آغاز روز می‌تواند به کاهش وزن کمک کند؛ اما پژوهشگرها ثابت کردند این تصور حقیقت ندارد.

براساس برخی از محبوب‌ترین توصیه‌های رژیم غذایی در سال‌های اخیر، زمان‌بندی صحیح وعده‌های غذایی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر کاهش وزن بگذارد. براساس باوری دیرینه، اگر می‌خواهید وزن کمک کنید، بهتر است وعده‌ی بزرگ‌تر را در ابتدای روز بخورید و وعده‌های بعدی را کوچک کنید.

منطق این نظریه درک‌کردنی است؛ به‌ویژه اینکه تقریباً تمام سلول‌های بدن تابع چرخه‌ی ۲۴ ساعته‌ی یکسانی‌ هستند. ساعت‌های شبانه‌روزی بدن ریتم روزانه‌ی اغلب وظایف بیولوژیکی بدن به‌ویژه سوخت‌و ساز را تنظیم می‌کنند. دانشمندان براساس ریتم‌های سوخت‌‌وساز به این نتیجه رسیدند که روش فراوری وعده‌های غذایی در زمان‌های مختلف روز متفاوت است. این حوزه‌ی پژوهشی تغذیه‌ی کرونو نامیده می‌شود و قابلیت زیادی برای کمک به سلامت افراد دارد.

براساس دو پژوهش سال ۲۰۱۳، مصرف کالری بیشتر در آغاز روز و کالری کمتر در بعدازظهر به کاهش وزن کمک می‌کند. بااین‌حال براساس پژوهشی جدید، با اینکه اندازه‌ی نسبی صبحانه و شام بر اشتهای خودگزارش‌شده تأثیر می‌گذارد، تأثیری بر سوخت‌وساز و کاهش وزن ندارد.

گروهی از پژوهشگران دانشگاه‌های آبردین و سوری، برای بررسی ارتباط بین اندازه‌ی صبحانه و شام و تأثیر آن‌ها بر گرسنگی، مطالعه‌ای کنترلی روی افراد سالم و دچار اضافه‌وزن انجام دادند. دو نوع رژیم غذایی هرکدام به‌مدت چهار هفته به شرکت‌کنندگان داده شد: یکب نوعی رژیم با وعده‌ی صبحانه‌ی بزرگ و شام کوچک و دیگری نوعی با صبحانه کوچک و شام بزرگ. وعده‌ی ناهار هر دو رژیم یکسان بود.

پژوهشگرها از مقدار کالری مصرفی هر شرکت‌کننده نیز آگاه بودند. آن‌ها سوخت‌وساز شرکت‌کننده‌ها، به‌ویژه مقدار کالری سوزانده‌شده را اندازه‌گیری کردند. کل شرکت‌کنندگان این بررسی هر دو شرایط رژیم را رعایت کردند؛ درنتیجه، اثر الگوهای غذایی در میان افراد مقایسه‌شدنی بود. براساس پیش‌بینی‌ها، وعده‌ی صبحانه‌ی بزرگ و شام کوچک با افزایش سوزاندن کالری به کاهش وزن می‌انجامد؛ اما در نتایج آزمایش، هیچ تفاوتی در وزن بدن یا حتی مقیاس‌های بیولوژیکی مصرف انرژی بین دو الگوی غذایی دیده نشد.

تصمیم درباره‌ی زمان‌بندی بزرگ‌ترین وعده‌ی غذایی بر عهده‌ی شما است.

مقیاس‌های مصرف انرژی شامل نرخ سوخت‌وساز مبنا (مقدار کالری که بدن در حالت استراحت مصرف می‌کند)، فعالیت فیزیکی و مصرف یک شکل شیمیایی آب بودند که امکان ارزیابی مصرف انرژی روزانه را می‌دهد. براساس نتایج، هیچ تفاوتی در سطح روزانه‌ی قندخون یا انسولین یا لیپید دیده نشد. این نتیجه از این نظر اهمیت دارد که تغییرات این فاکتورها در خون رابطه‌ی مستقیمی با سلامت سوخت‌و ساز بدن دارد.

یافته‌های پژوهش هم‌سو با پژوهش‌های زمان‌بندی غذایی (یک تا شش‌روزه) هستند. در این بررسی‌ها، شرکت‌کنندگان در طول مدت آزمایش در محفظه‌های تنفسی آزمایشگاهی (اتاقی کوچک و محفوظ از هوا و مجهز به امکانات اولیه) زندگی می‌کنند. روی‌هم‌رفته، پژوهش‌ها نشان می‌دهند چگونگی جذب و هضم کالری‌ها در بدن هنگام صبح یا بعدازظهر تأثیری بر کاهش وزن نمی‌گذارد. این نتیجه دقیقاً مقابل پژوهش‌های قبلی قرار می‌گیرد.

تفاوت پژوهش جدید تغییر حس خودگزارش گرسنگی و معیارهای مرتبط مثل کمیت غذا بود. الگوی غذایی وعده‌ی صبحانه‌ی بزرگ و شام کوچک در طول روز باعث شد شرکت‌کنندگان کمتر در طول روز احساس گرسنگی کنند. این برنامه شاید برای افرادی مفید باشد که به‌دنبال کاهش وزن هستند؛ زیرا به آن‌ها کمک می‌کند گرسنگی خود را بهتر کنترل و غذای کمتری را مصرف کنند.

این پژوهش نیز مانند پژوهش‌های دیگر، محدودیت‌هایی دارد. برای مثال، پژوهش یادشده تنها به‌مدت چهار هفته برای هر الگوی غذایی شرکت‌کنندگان را زیر نظر داشت. پژوهش‌های گذشته پس از چهار هفته، تفاوت‌های زیادی را بین جذب انرژی اول و آخر روز نشان دادند. بااین‌حال، این حقیقت که کالری مصرفی و کالری سوزانده‌شده در طول چهار هفته تغییر نکردند، نشان می‌دهد حتی درصورت طولانی‌ترشدن مدت بررسی، بعید است وزن بدن تغییر کند.

شرکت‌کنندگان بررسی اجازه داشتند زمان دقیق هر وعده را انتخاب کنند. بااین‌حال، اختلاف کمی در زمان‌بندی هر الگوی غذایی وجود داشت. تغذیه‌ی کرونو حوزه‌ی پژوهشی هیجان‌انگیزی است و شواهد زیادی بر اهمیت زمان‌بندی وعده‌های غذایی برای بهبود سلامت افراد وجود دارند. بااین‌حال، جدیدترین پژوهش نشان می‌دهد زمان مصرف بزرگ‌ترین وعده‌ی غذایی تأثیر چندانی بر کاهش وزن نمی‌گذارد.