آیا دولت‌ها می‌توانند استفاده از بیت کوین و ارزهای دیجیتال را ممنوع کنند؟

ممنوعیت استفاده از بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال توسط دولت‌ها یکی از دغدغه‌های مردم هر کشور محسوب می‌شود؛ اما آیا با گذشت زمان این نگرانی از بین خواهد رفت؟

بسیاری از دولت‌ها قوانین مختلفی برای استفاده مردم از بیت کوین وضع کرده‌اند و برخی نیز ممنوعیت‌هایی در این‌باره اعمال کرده‌اند؛ اما اجرای این ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌ها با چالش‌هایی همراه است.

تعداد کاربران رمزارزها و به‌خصوص بیت کوین حتی با وجود برخی سانسورها، روز به روز افزایش پیدا می‌کند و ارزش بازار این دارایی‌های دیجیتال در سراسر جهان هر روز بیشتر می‌شود؛ اما همچنان در بسیاری از کشورها دغدغه‌هایی برای ممنوعیت و قانون‌گذاری‌های دولت در مورد آن‌ها وجود دارد.‌‌

---

سبز: کشورهایی که استفاده از ارزهای دیجیتال در آن‌ها قانونی است.

زرد: کشورهایی که استفاده از ارزهای دیجیتال با محدودیت‌های کمی همراه است.

نارنجی: کشورهایی که محدودیت‌های زیادی برای استفاده از رمزارزهها دارند.

قرمز: کشورهایی که استفاده از ارزهای دیجیتال در آن‌ها قانونی نیست.

---

برخی وجود بیت کوین را به نفع دولت‌ها می‌دانند و بابت ممنوعیت‌ آن‌ از سمت دولت‌ها نگرانی‌ ندارند؛ درحالی‌که برخی دیگر این ارز دیجیتال را تهدیدی برای سیستم‌های مالی سنتی می‌دادند و معتقدند بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال دیر یا زود توسط دولت‌ها سرکوب خواهند شد.

با توجه به ناشناس بودن هویت افراد در تراکنش‌های بیت کوین، این ارز دیجیتال در میان مجرمان محبوبیت زیادی دارد و از آن برای قاچاق مواد مخدر، پولشویی و گسترش باج‌افزارها استفاده زیادی می‌شود؛ اما اعلام ممنوعیت استفاده از آن توسط دولت‌ها بسته به هر کشوری متفاوت است.

استفاده از بیت کوین در بسیاری از کشور‌ها ممنوع است

استفاده از بیت کوین در برخی کشورها ممنوع اعلام شده است؛ پس می‌توان گفت دولت‌ها این امکان را دارند که جلوی فعالیت‌های مربوط به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را بگیرند.

در حال حاضر  تعداد انگشت‌شماری از کشورها مالکیت یا استفاده  از بیت کوین به هر طریقی را به‌طور کامل ممنوع اعلام کرده‌اند. این کشورها الجزایر، اکوادور، مصر، نپال و پاکستان هستند.

در برخی کشور‌های دیگر از جمله عربستان سعودی و تایوان نیز ممنوعیت نسبی برای این ارز دیجیتال وضع شده است و نهادهای مالی اجازه معامله‌ با ارزهای دیجیتال یا انجام تراکنش‌ها از طریق بیت کوین ندارند.

اکثریت قریب به اتفاق کشورهایی که محدودیت‌هایی برای استفاده از بیت کوین ایجاد یا آن را به‌طور کامل ممنوع اعلام کرده‌اند، از نظر مجله اینترنتی The Economist کشورهایی با شاخص مردم‌سالاری نسبتاً پایینی معرفی شده‌اند.

سرکوب بیت کوین در چین

در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰)، در میان همه کشورهایی که موضع‌گیری منفی در مقابل بیت کوین داشته‌اند، دولت چین تهاجمی‌ترین اقدامات را علیه این ارز دیجیتال انجام داده است. این کشور به بهانه تأثیرات مخرب زیست‌محیطی (و راه‌اندازی رمزارز ملی خوا، یوان دیجیتال) استخراج بیت کوین و فعالیت‌ شرکت‌های مرتبط با آن را در این کشور سرکوب کرد.

ممنوعیت انجام معاملات ارزهای دیجیتال از مدت‌ها پیش در چین اجرایی شده بود؛ اما در سال ۲۰۲۱، بانک خلق چین (PBoC) با وضع قانونی برای سیستم‌عامل‌های پرداخت و بانک‌ها، به فعالیت‌های مرتبط با رمزارزها و استخراج‌ ارزهای دیجیتال پایان داد و ماینرها را مجبور به مهاجرت به کشورهای دیگر کرد.

قبل از سرکوب فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال، تقریبا دوسوم صنعت استخراج بیت کوین مربوط به کشور چین بود.

بعد از ممنوعیت فعالیت‌ ماینرها در این کشور و خروج گسترده آن‌ها، بسیاری از صرافی‌ها برجسته مانند هیوبی یا اوکی اکسچنج نیز از ارائه خدمات به کاربران چینی خودداری کردند و حتی حساب‌های افراد فعال در حوزه رمزارزها در پلتفرم محبوب ویبو مسدود شد.

با وجود تلاش‌های دولت چین برای مقابله با رواج ارزهای دیجیتال، بسیاری از مردم در این کشور با استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (فیلتر‌شکن‌ها) به صرافی‌ها دسترسی دارند و به فعالیت‌های خود در این حیطه ادامه می‌دهند.

بیت کوین بعد از انتشار خبر ممنوعیت فعالیت ماینرها در چین به یکباره ریزش کرد؛ اما ارزش این ارز دیجیتال دوباره در حال افزایش است و به نظر می‌رسد از رکود ناشی از سرکوب دولت چین جان سالم به در برده باشد.

آیا استفاده از بیت کوین در آمریکا ممنوع می‌شود؟

در حال حاضر فعالیت‌های مرتبط با بیت کوین در ایالات متحده کاملا قانونی است.

کمیسیون بورس و اوراق بهادار این کشور (SEC) اعلام کرد که بیت کوین در دسته اوراق بهادار قرار نمی‌گیرد و کمیسیون نظارت بر معاملات آتی کالاها (CFTC) در سال ۲۰۱۵ ارزهای دیجیتال را در دسته‌بندی کالاهایی مانند طلا قرار داد و طبق این دسته‌بندی، فعالیت‌های مرتبط با آن‌ها را قانونی اعلام کرد.

علاوه بر این، شبکه مقابله با جرائم مالی (FinCEN) در این کشور در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲)، دستورالعمل‌هایی برای استفاده از بیت کوین صادر کرد که طبق آن سرمایه‌گذاری روی بیت کوین و استفاده از آن به عنوان روشی برای پرداخت در صورت رضایت فروشنده کالا یا ارائه‌دهنده خدمات، بلامانع است.

با توجه به مجموعه قوانین ایالتی و فدرال در آمریکا، قانون‌‌گذاری فعالیت‌های مرتبط با بیت کوین ممکن است در هر ایالت متفاوت باشد. برای مثال در هاوایی کسب‌وکار‌های مرتبط با بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال باید برای پروانه انتقال پول ثبت‌ نام کنند؛ اما در وایومینگ مردم می‌توانند از رمزارزها مانند پول فیات استفاده کنند و نیازی به داشتن مجوز برای این کار ندارد.

هرگونه ممنوعیت یا محدودیتی در زمینه فعالیت‌های بیت کوین در آمریکا، ضربه‌ اقتصادی جدی به این کشور وارد می‌کند

در حال حاضر مدرکی مبنی بر ایجاد محدودیت در انجام فعالیت‌‌های بیت کوین در آمریکا وجود ندارد؛ اما به لحاظ تئوری نمی‌توان احتمال قانون‌گذاری‌های سخت‌گیرانه در اکوسیستم پرنوسان این ارز دیجیتال را رد کرد و همچنان خطرات زیادی فعالیت‌های مرتبط با این رمزارز را تهدید می‌کنند. برای مثال گری جنسلر، رئیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالت متحده، بیت کوین را دارایی سوداگرانه و ارزهای دیجیتال را وسیله‌ای برای تسهیل اقدامات مجرمانه معرفی کرده یا سناتور الیزابت وارن درباره خطرات کاربرد ارزهای دیجیتال در سیستم‌های مالی غیر شفاف نگرانی‌هایی ابراز کرده است.

با سرمایه‌گذاری میلیاردی شرکت‌های آمریکایی و گمانه‌زنی‌ها برای تأسیس اولین صندوق‌ سرمایه‌گذاری مشترک (EFT) روی بیت کوین، به نظر می‌رسد در ایالات متحده، خطر ممنوعیت استفاده از این ارز دیجیتال وجود داشته باشد.

مارشال هاینر، مدیرعامل متال پی (Metal Pay)، درباره امکان ممنوعیت بیت کوین می‌گوید:

بیت کوین چه از نظر فرهنگی و چه از نظر فناوری بیش از حدی که بتوان آن را تحریم کرد در سیستم مالی ایالات متحده رخنه کرده است.

سرکوب بیت کوین به معنای توقف فعالیت مؤسسات نظارت بر میلیاردها دلار دارایی، از بین بردن ده‌ها هزار شغل، روانه کردن این نوآوری به خارج از کشور و ایجاد بازاری سیاه برای بیت کوین است.

سرکوب بیت کوین به‌سادگی امکان‌پذیر نیست

امکان منع فعالیت‌های مرتبط با بیت کوین کاملا در اختیار دولت‌ها است؛ اما اجرای چنین ممنوعیتی در بسیاری از کشورها با مشکلات بسیاری همراه خواهد بود. تنها دسترسی داشتن به اینترنت کافی است تا افراد با کمی تلاش، نرم‌افزار والت بیت کوین را دریافت، گره‌ای اجرا کنند و تراکنش‌های خود را با کمی سختی انجام بدهند.

وجود تعداد قابل توجهی کاربر بیت کوین در اکثر کشورهایی که آن را ممنوع اعلام کرده‌اند، این واقعیت را تأیید می‌کند که سرکوب این ارز دیجیتال کار بسیار دشوار و پیچیده‌ای است. 

طبق گزارش آژانس تبلیغاتی We Are Social در سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸)، حدود چهار درصد از کاربران اینترنت در مصر رمزارز دارند و کوین‌مارکت‌کپ در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۰، پاکستان را به عنوان یکی از روبه‌رشدترین کشور‌های جهان در حوزه ارزهای دیجیتال معرفی کرد.

به همین ترتیب، حتی در کشورهایی که کنترل‌های سختگیرانه‌ای بر فضای اینترنت وجود دارد، ابزارهای متنوعی برای دور زدن این محدودیت‌ها وجود دارند و هر فردی می‌تواند با استفاده از یک دانگل رادیویی نرم‌افزاری (SDR) ارزان‌قیمت و یک آنتن از طریق ماهواره بلاک استریم (Blockstream) به بلاک چین بیت کوین دسترسی داشته باشد و با دور زدن محدودیت‌ها به فعالیت‌ در این حوزه بپردازد.

هاینر درباره اعمال محدودیت‌ها روی ارزهای دیجیتال می‌گوید:  

ایالات متحده می‌تواند برای خرید و فروش بیت کوین محدودیت‌های سخت‌تری اعمال کند؛ اما اجرای ممنوعیتی همه‌جانبه غیر ممکن خواهد بود.

جمع‌بندی

دولت‌ها با اعمال قوانین و ایجاد محدودیت‌ها، می‌توانند مشکلاتی برای استفاده از ارزهای دیجیتال برای کاربران ایجاد کنند؛ اما این امر نه‌تنها افراد را از انجام فعالیت‌ در این حوزه نا‌امید نمی‌کند، بلکه ممکن است انگیزه‌ای برای رویکرد تعداد بیشتری باشد.

سیف‌الدین آموس، اقتصاددان برجسته و نویسنده کتاب استاندارد بیت کوین، اعمال محدودیت دولت‌ها بر بیت کوین و محدود کردن آزادی‌های مالی مردم را تنها باعث توجه بیشتر مردم به این حوزه و رمزارزها می‌داند. او می‌گوید:

بانکی که اجازه نمی‌دهد از طریق حساب بانکی خود بیت کوین بخرید، در واقع دارد برای بیت کوین تبلیغ می‌کند.

راهکار پیشنهادی آموس برای کاهش تقاضا و انگیزه مردم در استفاده از بیت کوین و ارزهای دیجیتال، ایجاد شرایط اقتصادی بهتر در کشور است. با تبدیل شدن بیت کوین به پول رایج  السالوادور و استفاده قدم به قدم از این ارز دیجیتال در اوکراین، به نظر می‌رسد روز به روز بیشتر راه خود را در جوامع پیدا می‌کند و مورد استقبال کشورهای بیشتری قرار می‌گیرد.

با قانونی شدن استفاده از بیت کوین در هر کشور، احتمال اعمال ممنوعیت برای این ارز دیجیتال در دیگر کشورها کاهش می‌یابد.