- -
-
۲۸ آبان ۱۴۰۰
پژوهشی جدید نشان می‌دهد مصرف داروهای ضدافسردگی با خطر کمتر مرگ در بیماران مبتلا به عفونت‌های کووید ۱۹ همراه است.
یافته‌های جدیدی که از مطالعه‌ی سوابق سلامت بیش از ۸۰ هزار بیمار مبتلاشده به کووید ۱۹ در ایالات متحده در سال گذشته حاصل شده است، نشان می‌دهد افرادی که مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) را مصرف می‌کردند، درمقایسه‌با بیماران مشابهی که این داروها را مصرف نمی‌کردند، احتمال بقای بهتری داشتند. مطالعه‌ی جدید را گروهی از پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در سان‌فرانسیسکو و دانشگاه استنفورد انجام داده‌اند. پژوهشگران در مقاله‌ی خود توضیح می‌دهند:
تجزیه‌و‌تحلیل ما نشان‌دهنده‌ی کاهش ۲۸ درصدی در خطر نسبی مرگ در بیماران تحت درمان با فلوکستین و کاهش ۲۶ درصدی در بیماران تحت درمان با فلوکستین یا فلووکسامین بود.
درحالی‌که یافته‌ها فقط نشان‌دهنده‌ی وجود همبستگی در داده‌ها است و نه اثبات اثر سببی، اولین‌باری نیست که چنین ارتباطی مشاهده می‌شود. در چندین مطالعه‌ی گذشته نیز، مشاهده شده است که مصرف داروهای ضدافسردگی به‌نوعی با پیامدهای بهتر برای بیماران کووید ۱۹ همراه است؛ اگرچه مکانیسم‌های دقیق پشت این پدیده هنوز کاملا شناخته نشده است.
با‌این‌حال، دانشمندان با هر تجزیه‌و‌تحلیل جدید پیشرفت بیشتری حاصل می‌کنند و ایده‌هایی زیادی در‌این‌باره دارند که چرا SSRIها ممکن است بتوانند از افراد در‌برابر موارد مرگبار یا شدید کووید ۱۹ محافظت کنند. پژوهشگران مطالعه‌ی جدید با سرپرستی تومیکو اسکوتسکی از دانشگاه کالیفرنیا در مطالعه‌شان می‌نویسند:
قبلا مشاهده شده بود که SSRIها ممکن است خصوصیات ضدالتهابی داشته باشند و ازطریق کاهش سیتوکین‌های پیش‌التهابی، ازجمله اینترلوکین ۶ و فاکتور نکروز تومور عمل می‌کنند.
علاوه‌بر اثرات ضدالتهابی، این امکان نیز وجود دارد که SSRIها علیه فرایندهایی عمل کنند که به غالب‌شدن ویروس کرونا در بدن کمک می‌کنند. داروهای ضدافسردگی SSRI، ازجمله فلوکستین و فلووکسامین به گروهی از ترکیبات دارویی تعلق دارند که مهارکننده‌های عملکردی اسید اسفنگومیلیناز (FIASMA) نام دارند. این ترکیبات آنزیمی به نام اسید اسفنگومیلیناز (ASM) را مهار می‌کنند.
اسید اسفنگومیلیناز اسفنگومیلین، لیپید موجود در غشاهای سلولی را به مولکول‌های دیگری، ازجمله سرامید می‌شکند. نیکلاس هورتل، روان‌پزشک دانشگاه پاریس، توضیح می‌دهد:
داده‌های پیش‌بالینی نشان می‌دهد ویروس SARS-CoV-2 موجب فعال‌شدن سیستم ASM-سرامید می‌شود و این امر به تشکیل دامنه‌های غشایی غنی‌شده با سرامید منجر می‌شود که ورود ویروس و عفونت را با تجمع ACE2 (گیرنده سلولی SARS-CoV-2) تسهیل می‌کند و موجب آزادشدن سیتوکین‌های پیش‌التهابی می‌شود.
به‌عبارت‌دیگر، شاید یکی از اثرات SSRIها این باشد که با ایجاد اختلال در مولکول‌هایی که ویروس از آن‌ها به‌عنوان نقاط اتکا برای ورود به سلول استفاده می‌کند، آلوده‌کردن سلول‌ها را برای SARS-CoV-2 سخت‌تر کنند. هورتل می‌نویسد:
نکته‌ی مهم اینکه بازسازی سرامیدها در سلول‌های تیمارشده با این ضدافسردگی‌ها، موجب بازگشت عفونت می‌شود. روی‌هم‌رفته، این نتایج نشان‌دهنده‌ی اهمیت زیاد سیستم ASM-سرامید به‌عنوان هدف درمانی در کووید ۱۹ است.
درحالی‌که مطالعه‌ی یادشده امیدوارکننده به‌نظر می‌رسد، به پژوهش‌های بیشتری نیاز است. پژوهشگران تأکید می‌کنند که تجزیه‌و‌تحلیل آن‌ها ما را به درک اثرات سببی نزدیک‌تر نمی‌کند؛ اما کمک می‌کند تا سطح کاهش خطر مرگ‌و‌میری را درک کنیم که به‌نظر می‌رسد SSRIها به بیماران مبتلا به کووید ارائه می‌دهند.
از میان گروه بزرگی از ۴۹۰،۳۷۳ بیمار کووید حاضر در پایگاه داده Cerner Real-World Data، پژوهشگران داده‌های ۸۳،۵۸۴ بیمار را تجزیه‌و‌تحلیل کردند که معیارهای مطالعه را داشتند. از این تعداد، ۳،۴۰۱ بیمار در طول بازه‌ی مطالعه (ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۰) داروهای SSRI مصرف می‌کردند و با گروه کنترل شامل بیماران مشابه که در همان دوره داروهای مذکور را مصرف نمی‌کردند، مقایسه شدند.
به‌طورکلی، بیمارانی که از هریک از داروهای SSRI استفاده می‌کردند، درمقایسه‌با کسانی که داروهای مذکور را مصرف نمی‌کردند، نرخ مرگ‌و‌میر کمتری داشتند (۱۴/۶ درصد درمقایسه‌با ۱۶/۳ درصد). کمترین نرخ مرگ‌و‌میر در بیمارانی که فقط فلوکستین مصرف می‌کردند (۹/۸ درصد درمقایسه‌با ۱۳/۳ درصد در گروه کنترل) و بیمارانی که فلوکستین یا فلووکسامین مصرف می‌کردند (۱۰ درصد درمقایسه‌با ۱۳/۳ درصد)، مشاهده شد.
پژوهشگران می‌گویند داروهای SSRI به‌غیر از فلوکستین یا فلووکسامین نیز به‌نظر می‌رسید مقداری محافظت ارائه دهند؛ اما این داده‌ها ازنظر آماری معنادار نبود. درحالی‌که هنوز نادانسته‌های بسیاری در‌این‌باره وجود دارد که فلوکستین یا فلووکسامین چگونه ممکن است موجب این پیامدهای مثبت شوند، در دوران دنیاگیری، هرگونه ارتباط امیدوارکننده‌ای مانند این مورد باید بیشتر بررسی شود؛ زیرا ممکن است بتواند درنهایت موجب نجات جان انسان‌ها شود. هورتل می‌نویسد:
ازآنجاکه بیشتر جمعیت جهان هنوز واکسینه نشده‌اند و دنیاگیری کووید ۱۹ همچنان فعال است، درمان‌های مؤثر کووید ۱۹ به‌شدت موردنیاز است تا از مرگ‌و‌میر و عوارض مرتبط با کووید ۱۹ کم کند؛ خصوصا درمان‌هایی که استفاده از آن‌ها راحت باشد، به‌خوبی تحمل شوند، به‌طور خوراکی قابل‌مصرف باشند و به‌طور گسترده و با قیمت ارزان در‌دسترس باشند که امکان استفاده از آن‌ها در کشورهای فقیر وجود داشته باشد. در این زمینه، مصرف کوتاه‌مدت فلوکستین یا فلووکسامین درصورتی که اثربخشی آن‌ها تأیید شود، باید به‌عنوان ابزار بالقوه‌ای برای رسیدن به این هدف مدنظر قرار گیرد.
یافته‌های این پژوهش در مجله‌ی JAMA Network Open گزارش شده است.
اشتراک گذاری با دوستان
