- -
-
۱۴ شهریور ۱۴۰۰
فعالیتهای انسانی در گذشته باعث انقراض جانوران بزرگ و کوچک شدن ابعادشان شده است؛ ولی یک پژوهش جدید نشان میدهد پستاندارانی که در نزدیکی شهرها زندگی میکنند، بهطور مستمر در حال رشد ابعادی و وزنی هستند.
دانشمندان در پژوهشی جدید متوجه افزایش ابعاد پستانداران در محیطهای شهری شدهاند. این یافتهها غافلگیرکننده هستند. در محیطهای گسترده شهری، خورشید سطوح سیمانی را گداخته میکند و به دمایی بسیار بیشتر از زیستگاههای طبیعی میرساند. پستاندارانی که جثه کوچکتری دارند و انرژی کمتری مصرف میکنند، از این افزایش دما سود میبرند (بر اساس قانون برگمان).
گرمایش جهانی باعث شده است دانشمندان، پستانداران نزدیک به شهرها را محکوم به کوچک شدن و احتمالا کاهش سازگاری بدانند.
اما حتی با وجود تغییرات اقلیمی ممکن است این پیشبینی محقق نشود. دانشمندان بهتازگی متوجه عامل دیگری شدهاند که ممکن است به اندازه گرما یا حتی بیشتر از آن روی ابعاد پستانداران تأثیرگذار باشد؛ این عامل غذا است.
بر اساس یافتههای پژوهش اخیر، در شهرهای پرجمعیت و حومه آنها که تهماندههای غنی از کالریِ غذای انسانها همهجا در دسترس هستند و شکارچیان کمتر و پراکندهتر حضور دارند، پستاندارانی مانند کایوتها و راکونها نهتنها کوچکتر نشدهاند، بلکه در حال بزرگتر شدن هستند.
نشانههای این تغییرات پیش از این مشاهده شده بود؛ ولی علت یا علل آن مورد بررسی قرار نگرفته بودند.
بر اساس اندازهگیریهای دقیق روی بیش از ۱۰۰ گونه از آمریکای شمالی که طی هشتاد سال گذشته توسط موزهها جمعآوری شدهاند، علت اصلی دمای شهرها نیست. بیشترین افزایش وزن و ابعاد، صرف نظر از گرمای محیط، در پستاندارانی دیده میشد که در نزدیکی انسانها زندگی میکردند.
گرمایش جهانی هر روز بدتر میشود ولی این احتمال وجود دارد که در آینده این شرایط تغییر کند؛ اما در شرایط فعلی به نظر میرسد گرگها، کایوتها، گوزنها، جوندگان، خفاشها و سایر پستانداران آمریکای شمالی بیش از اقلیم، تحت تأثیر جمعیت شهرها قرار دارند.
رابرت گورالنیک، پژوهشگر انفورماتیک تنوع زیستی در موزه فلوریدا، میگوید: «این چیزی نیست که ما توقع یافتنش را داشتیم؛ ولی شهرنشینی باعث اختلال جدیدی در طبیعت شده است که هزاران سال پیش وجود نداشت. ما باید تأثیر عظیم آن را بپذیریم.»
این تأثیر عظیم، روند پیشبینیشده کوچک شدن پستانداران بر اثر گرمای شهرها را کاملا خنثی کرده است. حتی پستاندارانی که به خواب زمستانی میروند، با اینکه بیشتر زمان خود را زیر زمین سپری میکنند، باید تحت تأثیر دمای سطح زمین باشند. بر اساس شبیهسازیها، این موجودات بیشتر از سایرین به دلیل افزایش دما کوچک میشوند.
مگی هنتاک، زیستشناس موزه فلوریدا، دراینباره میگوید:
ما فکر میکردیم جانورانی که از وضعیت کُندی استفاده میکنند یا به خواب زمستانی میروند، میتوانند از تأثیرات دمایی نامطلوب در امان بمانند؛ ولی به نظر میرسد آنها حساستر از سایرین هستند. پژوهش جدید به ما یادآوری میکند که قانون برگمان یا شرایط اقلیمی بهتنهایی دلایل کافی برای تخمین ابعاد جانوران نیستند.
قانون سادهای که برگمان وضع کرده ممکن است بیش از حد سادهانگارانه باشد. خارج از محدوده پستانداران، شرایط از این پیچیدهتر میشود. بعضی از مطالعات نشان میدهند پدیده جزیره حرارتی در شهرها ابعاد حشرات و عنکبوتها را کاهش میدهد؛ درحالیکه مطالعات دیگر از بزرگتر شدن پروانهها و بیدها در محیطهای شهری خبر میدهند. این پدیده احتمالا ربطی به دمای محیط ندارد و دانشمندان معتقدند علت آن کارایی بیشتر بالهای بزرگ در محیطهای گسترده است.
گورالنیک میگوید: «وقتی درباره تغییرات ابعاد بدن پستانداران در صد سال آینده فکر میکنیم، بسیاری از دانشمندان باور دارند گرمایش جهانی باعث کوچک شدن آنها خواهد شد. ولی اگر این مهمترین عامل نباشد چطور؟ ممکن است گسترش شهرنشینی پستانداران چاقتری ایجاد کند؟»
نویسندگان مقاله امیدوار هستند یافتههای آنها، پژوهشگران بیشتری را ترغیب کند تا شهرنشینی را بهعنوان یک عامل مؤثر در بررسی تغییرات ابعاد بدن جانوران در نظر بگیرند. آنها پیشنهاد میدهند ابعاد جانوران ساکن حومه شهرها با جانورانی که در مناطق روستایی زندگی میکنند مقایسه شود.
چنین پژوهشی نشان خواهد داد که تهمانده غذای انسانها باعث افزایش ابعاد جانوران شهری شده است یا عامل دیگری در آن نقش دارد.
اگر بخواهیم پستانداران را همانطور که در شرایط فعلی وجود دارند در آینده ببینیم، باید از تأثیر تمدن انسانی بر ابعاد، رفتار و کیفیت زندگیشان آگاه باشیم. در دنیایی که بهسرعت در حال تغییر است، این آگاهی مرز بین ادامه حیات و انقراض گونهها را تعیین میکند.
اشتراک گذاری با دوستان