رنگ‌های خوراکی مصنوعی خطری برای سلامتی دارند؟

شیرینی‌های رنگارنگ خوشمزه به‌نظر می‌رسند؛ اما پژوهشگران می‌گویند رنگ‌های خوراکی مصنوعی ممکن است برای روده خطراتی داشته باشند.

شیوع سرطان کولورکتال (سرطان روده‌ی بزرگ) در میان جوانان که به‌عنوان افراد زیر ۵۰ سال تعریف می‌شوند، از اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ درسراسر جهان رو به افزایش بوده است. پیش‌بینی می‌شود که میزان سرطان کولون (پس‌روده) و رکتال (راست‌روده) تا سال ۲۰۳۰ به‌ترتیب ۹۰ و ۱۲۴ درصد افزایش پیدا کند. یکی از دلایل احتمالی این روند، افزایش جهانی مصرف رژیم غذایی غربی است که شامل مقدار زیادی گوشت‌های قرمز و فراوری‌شده، قند افزوده‌شده و غلات تصفیه‌شده می‌شود.

حدود ۶۰ درصد از رژیم غذایی استاندارد آمریکایی (SAD)، از غذاهای فوق‌فراوری‌شده مانند شیرینی‌های صنعتی، نوشابه‌ها و گوشت‌های فراوری‌شده تشکیل شده است. رژیم غذایی SAD با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ همراه است.

یکی از جنبه‌های نگران‌کننده غذاهای فوق‌فراوری‌شده این است که بسیار رنگارنگ هستند. این ویژگی در بسیاری از خوراکی‌های خوشمزه تعطیلات عید به‌چشم می‌خورد؛ اگرچه بسیاری از رنگ‌هایی که به این موادغذایی رنگ می‌دهند، مصنوعی هستند. شواهدی وجود دارد که رنگ‌های غذایی مصنوعی ممکن است فرایندهای آغازگر سرطان را تحریک کنند.

لورن هافست، مدیر مرکز تحقیقات سرطان روده‌ی بزرگ در دانشگاه کارولینای جنوبی، در حال مطالعه‌ی اثرات رنگ‌های خوراکی مصنوعی روی ایجاد سرطان روده‌ی بزرگ است. درحالی‌که پژوهش‌های وی در رابطه با خطر بالقوه‌ی رنگ‌های خوراکی مصنوعی در زمینه‌ی ابتلا به سرطان تازه شروع شده است، او معتقد است که باید درمورد مصرف این نوع خوراکی‌ها تجدیدنظر کنید.

رنگ‌های خوراکی مصنوعی چه هستند؟

در صنایع غذایی، از رنگ‌های مصنوعی استفاده می‌شود؛ زیرا موجب بهترشدن ظاهر غذاها می‌شود. اولین رنگ‌های غذایی با استفاده از قطران زغال‌سنگ در اواخر دهه‌ی ۱۸۰۰ ساخته شد. امروزه، رنگ‌های غذایی اغلب از ماده‌ی شیمیایی نفتالین که از نفت گرفته می‌شود، ساخته می‌شوند و محصول نهایی «رنگ آزو» نامیده می‌شود.

تولیدکنندگان موادغذایی رنگ‌های مصنوعی را بر رنگ‌های طبیعی مانند عصاره‌ی چغندر ترجیح می‌دهند؛ زیرا ارزان‌تر، درخشان‌تر و ماندگارتر هستند. این در حالی‌ است که در طول قرن گذشته صدها رنگ خوراکی مصنوعی تولید شده است، بیشتر آن‌ها سمی هستند. فقط ۹ نمونه از این رنگ‌ها موردتأیید سازمان غذا و داروی آمریکا است و تعداد رنگ‌های موردتأیید اتحادیه اروپا از این هم کمتر است.

چه چیزی باعث ایجاد سرطان روده‌ی بزرگ می‌شود؟

آسیب DNA عامل اصلی ایجاد سرطان روده‌ی بزرگ است. وقتی آسیب DNA در ژن‌های محرک سرطان رخ می‌دهد، می‌تواند به جهشی منجر شود که به سلول‌ها می‌گوید به‌طور کنترل‌نشده تقسیم شوند و این امر موجب سرطانی‌شدن آن‌ها می‌شود.

عامل محرک دیگر سرطان روده‌ی بزرگ التهاب است. التهاب زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی سلول‌های التهابی را برای آغاز التیام جراحت یا گرفتن پاتوژن‌های عامل بیماری اعزام می‌کند. وقتی التهاب تداوم پیدا می‌کند، می‌تواند با آزادکردن مولکول‌هایی به نام رادیکال‌های آزاد که به DNA آسیب می‌زنند، به سلول‌های سالم آسیب وارد کند. مولکول‌های دیگری به نام سیتوکین‌ها می‌توانند موجب طولانی‌شدن التهاب شوند و در شرایطی که جراحتی برای التیام وجود ندارد، باعث افزایش تقسیم سلولی و رشد سرطان در روده شوند.

عادات غذایی نامناسب طولانی‌مدت نیز می‌تواند به التهاب خفیفی منجر شود که علائم درخورتوجهی را ایجاد نمی‌کند؛ اما در این شرایط، مولکول‌های التهابی می‌توانند به سلول‌های سالم آسیب وارد کنند.

رنگ‌های خوراکی مصنوعی و سرطان

اگرچه هیچ‌یک از رنگ‌های خوراکی مصنوعی موردتأیید FDA به‌عنوان مواد سرطان‌زا طبقه‌بندی نمی‌شوند، پژوهش‌های موجود به خطرات سلامتی بالقوه‌ی آن‌ها اشاره می‌کنند. برای مثال، باکتری‌های روده می‌توانند رنگ‌های مصنوعی را به مولکول‌هایی تجزیه کنند که موجب سرطان می‌شوند. برای درک نحوه‌ی تعامل میان میکروبیوم و رنگ‌های خوراکی مصنوعی و خطر احتمالی ایجاد سرطان به انجام پژوهش‌های بیشتری نیاز است.

مطالعات نشان داده‌اند که رنگ‌های خوراکی مصنوعی می‌توانند به DNA و پروتئین‌های درون سلول‌ها متصل شوند. همچنین، شواهدی وجود دارد که رنگ‌های مصنوعی می‌توانند موجب تحریک ماشین‌آلات التهابی بدن شوند. این مکانیسم‌ها ممکن است برای سلامت روده‌ی بزرگ مشکل ایجاد کنند.

مشخص شده است که رنگ‌های خوراکی مصنوعی در جوندگان به DNA آسیب می‌زنند. داده‌های منتشرنشده‌ی پژوهشگران دانشگاه کارولینای جنوبی نشان می‌دهد رنگ‌های الورا رد (Allura Red) یا رد ۴۰ (Red 40) و تارترازین (Tartrazine) یا یلو ۵ (Yellow 5) در محیط آزمایشگاهی در سلول‌های سرطان کولون می‌توانند به DNA آسیب بزنند. اگرچه قبل از اینکه بتوانیم بگوییم که این رنگ‌ها مستقیما موجب آسیب DNA می‌شوند، نتایج باید در مدل‌های حیوانی و انسان تکرار شود.

داده‌های منتشرنشده‌ی لورن هافست و الکساندر چومانویچ از دانشکده‌ی داروسازی دانشگاه کارولینای جنوبی. محور عمودی آسیب DNA (به روش comet tail اندازگیری شده است) و محور افقی غلظت رنگ را نشان می‌دهد.

در محیط آزمایشگاهی کنترل‌شده، افزایش غلظت رنگ‌های خوراکی مصنوعی قرمز و زرد موجب آسیب DNA در سلول‌های سرطان روده‌ی بزرگ می‌شود. رده‌های سلولی سرطان روده‌ی بزرگ هنگام قرارگرفتن درمعرض الورا رد و تارترازین، آسیب DNA را نشان می‌دهند.

داده‌های منتشرنشده‌ی لورن هافست و الکساندر چومانویچ از دانشکده‌ی داروسازی دانشگاه کارولینای جنوبی. محور عمودی آسیب DNA و محور افقی زمان انکوباسیون را نشان می‌دهد. از غلظت یک میلی‌مولار رنگ‌ها استفاده شده است.

درنهایت، رنگ خوراکی مصنوعی ممکن است به‌ویژه برای کودکان نگران‌کننده باشد. کودکان دربرابر سموم محیطی آسیب‌پذیرتر هستند؛ زیرا بدن آن‌ها هنوز در حال رشد است. کارشناسان بر این باورند که این نگرانی ممکن است شامل رنگ‌های خوراکی مصنوعی نیز شود؛ خصوصا که فراوانی آن‌ها در غذاهای کودکان زیاد است.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ نشان داد بیش از ۴۰ درصد از محصولات غذایی که در یکی از فروشگاه‌های بزرگ در کارولینای شمالی برای کودکان عرضه می‌شدند، حاوی رنگ‌های غذایی مصنوعی بودند. پژوهش‌های بیشتری باید برای بررسی این مسئله انجام شود که مواجهه‌ی مکرر با رنگ‌های غذایی مصنوعی چه تأثیری ممکن است بر کودکان داشته باشد.

کاهش خطر ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ

درحالی‌که صرف چند وعده‌ی غذای نامناسب در جریان تعطیلات باعث سرطان روده‌ی بزرگ نمی‌شود، رژیم طولانی‌مدت از غذاهای فراوری‌شده ممکن است موجب این مسئله شود. اگرچه برای درک ارتباط میان رنگ‌های خوراکی مصنوعی و سرطان به پژوهش‌های بیشتری نیاز است، اقدامات مبتنی‌بر شواهدی وجود دارد که می‌توانید هم‌اکنون برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ انجام دهید.

یکی از راه‌ها این است که برای سرطان روده‌ی بزرگ تحت غربالگری قرار گیرید. دیگری افزایش فعالیت بدنی است. درنهایت، می‌توانید رژیم غذایی سالمی را دنبال کنید که حاوی غلات کامل و میوه و سبزیجات بیشتر و الکل و گوشت قرمز و فراوری‌شده کمتر باشد.