روسیه با انهدام ماهواره خود، فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی را به‌خطر انداخت

روز دوشنبه، روسیه با انجام آزمایش جدید موشک ضدماهواره، انبوهی از بقایای مداری را به‌وجود آورد که نزدیک بود با ایستگاه فضایی بین‌المللی برخورد کنند.

به‌نقل از وزارت امورخارجه آمریکا، روز گذشته روسیه یکی از ماهواره‌های خود را با موشک ضدماهواره از روی زمین منهدم کرد و هزاران قطعه زباله در مدار زمین به‌وجود آورد. ند پرایس، سخن‌گوی این وزارتخانه، در جلسه‌ی پرسش‌و‌پاسخ با خبرنگاران گفت آمریکا بیش از ۱،۵۰۰ قطعه زباله قابل‌ردیابی را از این رویداد شناسایی کرده است؛ اما ردیابی هزاران قطعه‌ی کوچک‌تر بیشتر امکان‌پذیر نیست.

به‌گزارش ورج، خبر شلیک موشک ضدماهواره روسیه اندکی پس از آن منتشر شد که فضانوردان و کیهان‌نوردان حاضر در ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌طور غیرمنتظره ناگزیر شدند به‌دلیل عبور از کنار انبوهی از زباله‌های فضایی، در کرو دراگون و سایوز، فضاپیماهای حامل خود پناه بگیرند.

درابتدا مشخص نبود آیا انبوه بقایای مداری تهدیدکننده‌ی ایستگاه فضایی ناشی از آزمایش موشک ضدماهواره‌ی روسیه (ASAT) بود یا نه. وزارت امور‌خارجه آمریکا صرفا اشاره کرد که بقایای یادشده برای ایستگاه فضایی خطرناک هستند. پرایس به خبرنگاران گفت:

این آزمایش خطر را برای فضانوردان و کیهان‌نوردان حاضر در ایستگاه فضایی بین‌المللی و همچنین فعالیت‌های پرواز فضایی انسانی به‌طرز چشمگیر افزایش داد. رفتار خطرناک و غیرمسئولانه روسیه، تاب‌آوری بلندمدت در فضا را به‌خطر می‌اندازد و به‌وضوح نشان می‌دهد که ادعاهای روسیه مبنی‌بر مخالفت با نظامیگری در فضا غیرصادقانه و ریاکارانه است.

در پایان روز، بیل نلسون مدیر ناسا، سرانجام تأیید کرد که موشک ضدماهواره روسیه قطعا موجب شد فضانوردان در فضاپیماهایشان پناه بگیرند. نلسون در بیانیه‌ای به ورج گفت از این عمل غیرمسئولانه و بی‌ثبات‌کننده خشمگین است. مدیر ناسا افزود:

با سابقه‌ی دیرینه و مشهور روسیه در پروازهای فضایی انسانی، غیرقابل‌تصور است که این کشور نه‌تنها فضانوردان آمریکایی و همکار بین‌المللی در ایستگاه فضایی، بلکه کیهان‌نوردان خود را نیز به‌خطر اندازد.

درحال‌حاضر، هفت فضانورد در ایستگاه فضایی بین‌المللی زندگی می‌کنند که از‌این‌بین، دو تن اهل روسیه هستند. فرماندهی فضایی ایالات متحده که بر اجرام فضایی قابل‌ردیابی نظارت می‌کنند، به ورج گفت روز گذشته از رویداد تولیدکننده بقایای مداری آگاه بود. فرماندهی فضایی در بیانیه خود افزود:

ما فعالانه تلاش می‌کنیم تا انبوه بقایا را شناسایی و اطمینان حاصل کنیم که کشورهای فضایی درصورت نزدیک‌شدن ماهواره‌هایشان به زباله‌ها، اطلاعات ضروری برای تغییر مسیر آن‌ها را دراختیار دارند. همچنین، در رابطه با این گزارش‌ها در حال همکاری با سازمان‌های داخلی ازجمله وزارت خارجه و ناسا هستیم و در آینده نزدیک به‌روزرسانی ارائه خواهیم داد.

فرماندهی فضایی در طول چند سال گذشته در حال ردیابی آزمایش‌های موشک‌های ضدماهواره روسیه بوده است. سال ۲۰۲۰، این فرماندهی دو آزمایش فناوری موشک ضدماهواره روسیه را گزارش داد. بااین‌حال، آن آزمایش‌ها ظاهرا هیچ اهدافی را در فضا نابود نکردند.

لئولبز، شرکت خصوصی ردیاب فضایی، در توییتر اعلام کرد اجرام متعددی را شناسایی کرده است که اکنون در موقعیت ماهواره‌ی قدیمی روسیه به نام کاسموس ۱۴۰۸ قرار دارند؛ فضاپیمایی که اکنون تأیید می‌شود هدف آزمایش موشک ضدماهواره روسیه بوده است.

در جریان نخستین گذرها از کنار بقایا در روز گذشته، فضانوردان ناسا درون کپسول کرو دراگون اسپیس ایکس که به ایستگاه فضایی متصل است، پناه گرفتند. این فضاپیما هفته گذشته چهار فضانورد جدید را به ایستگاه فضایی حمل کرد. کنترل‌کنندگان مأموریت به فضانوردان فرمان دادند تا پیش از پناه‌گرفتن، دریچه‌های رو به ماژول‌های متعدد ایستگاه فضایی را ببندند. بااین‌حال، فضانوردان درنهایت دریچه‌ی منتهی به فضاپیمایشان را باز کردند و به ایستگاه بازگشتند. دریچه‌های بین قسمت‌های روسی و آمریکایی ایستگاه فضایی اکنون باز است.

آزمایش‌های موشک‌های ضدماهواره معمولا اقداماتی سیاسی با هدف نمایش توانایی کشورها برای انهدام ماهواره‌ها قلمداد می‌شوند؛ اما این آزمایش‌ها به‌دلیل تأثیرشان در ایجاد میدان‌های بزرگ زباله‌های مداری، منبعی از نگرانی برای فعالان عرصه فضا محسوب می‌شوند. این میدان‌های زباله می‌توانند محدوده‌های وسیع چندکیلومتری را دربر گیرند و در مدارهای مختلف بالا و پایین شوند.

بقایای به‌وجودآمده اغلب در اندازه‌های مختلف ظاهر می‌شوند و گاهی می‌توانند با باقی‌ماندن در مدار به‌مدت چند سال، ماهواره‌های فعال را تهدید کنند. اجرام واقع در مدار نزدیک زمین با سرعت تقریبا ۲۸ هزار کیلومتر‌‌بر‌‌ساعت حرکت می‌کنند؛ درنتیجه اگر قطعه‌ای زباله‌ی فضایی با ماهواره‌ای پرسرعت برخورد کند، می‌تواند خسارت چشمگیر به‌بار آورد یا حتی قطعات بیشتری را ایجاد کند که دیگر ماهواره‌ها را به‌خطر می‌اندازند.

چین در سال ۲۰۰۷ در آزمایش موشک ضدماهواره معروفی، از موشک انرژی جنبشی برای انهدام یکی از ماهواره‌های خود به نام Fengyun 1C استفاده کرد. این رویداد هزاران قطعه‌ زباله‌ای را به‌وجود آورد که برخی‌شان همچنان در حال گردش به دور زمین هستند. ایستگاه فضایی هفته گذشته ناگزیر شد برای اجتناب از برخورد با یکی از این قطعات، مانور مداری انجام دهد. سال ۲۰۱۹، هند نیز آزمایش موشک ضدماهواره خود موسوم به مأموریت شاکتی را با موفقیت انجام داد.

ایالات متحده نیز در سال ۲۰۰۸ موشک ضدماهواره‌اش را در عملیات برنت فراست آزمایش کرد. ارتش آمریکا در این عملیات، یک ماهواره متعلق به دفتر شناسایی ملی را که در حال سقوط از مدار بود، منهدم کرد. مخزن این ماهواره حاوی تقریبا ۵۰۰ گرم سوخت سمی هیدرازین بود و آمریکا هدف از آزمایش را خنثی‌کردن خطرات احتمالی ماهواره سرگردان برای ساکنان زمین اعلام کرد. به‌دنبال این آزمایش، ۱۷۴ قطعه زباله‌ی فضایی شناسایی شد که اغلبشان تا میانه تابستان ۲۰۰۸ از مدار خارج شدند.