روی بدن نوزاد اختاپوس اندام‌های اسرارآمیزی رشد می‌کند که پس از مدتی ناپدید می‌شود

نوزاد اختاپوس‌ صدها اندام موقت درمی‌آورد، سپس بی‌هیچ اثری آن‌ها را از دست می‌دهد. پژوهشگران به دنبال توضیحی برای این اندام‌ها هستند.

اعضای داخلی شما در طول عمر رشد می‌کنند و تغییر پیدا می‌کنند، اما به‌ندرت بی هیچ اثری ناپدید می‌شوند. اما برای بچه اختاپوس‌ها این‌قدر ساده نیست.

از بدن اختاپوس‌هایی که در مرحله رویانی قرار دارند، پیش از تولد، صدها ساختار ریز و موقتی به نام «ارگان‌های کولیکر» جوانه می‌زند. این ارگان‌های کوچک تمام سطح بدن اختاپوس را می‌پوشانند. آن‌ها گاهی درون حفره‌های کوچکی درون پوست پنهان می‌شوند و گاهی‌اوقات مانند چترهای کوچک باز بیرون می‌زنند. هنگام بیرون زدن، هر ارگان ممکن است شکوفا شود و رشته‌های ریزی را نمایان کند. راجر ویلانووا، پژوهشگر مرکز تحقیقات ICM-CSIC اسپانیا به لایو ساینس گفت:

اندام‌های کولیکر وقتی به‌طور جزئی باز شده باشد، مانند جارو به‌نظر می‌رسند و وقتی به‌طور کامل باز شده باشند، مانند نصف گل قاصدک به‌نظر می‌رسند.

تصاویر میکروسکوپی که اندام‌های اسرارآمیز کولیکر را نشان می‌دهد که از بازوی هشت‌پای جوانی بیرون زده‌اند.

زیست‌شناسان دهه‌ها است از ارگان‌های شکوفاشونده هشت پاها خبر دارند، اما کسی با اطمینان نمی‌تواند بگوید هدف از این ارگان‌ها چیست یا چرا هشت پاهای جوان، مدت‌ها پیش از رسیدن به بزرگسالی، آن‌ها را از دست می‌دهند. پژوهش ویلانووا و همکارانش به درک بیشتر این ارگان‌های مرموز ناپدیدشونده کمک می‌کند.

در مطالعه‌ای که در شماره می ۲۰۲۱ مجله‌ی Frontiers in Marine Science منتشر شد، پژوهشگران ۱۷ گونه از اختاپوس‌های جنینی را با استفاده از میکروسکوپ لایه نوری بررسی کردند. در این روش، نمونه اساسا در مایعی غوطه‌ور می‌شوند تا شفاف شود و سپس نوری بر آن تابانده می‌شود تا ساختارهایی را که به سختی قابل مشاهده است، آشکار کند.

از ۱۷ گونه مورد بررسی، ۱۵ مورد دارای ارگان‌های کولیکر بودند. دو گونه‌ اختاپوسی که فاقد این اندام‌ها بودند، از گروه‌هایی بودند که با اندازه نسبتا بزرگ متولد می‌شوند و کل زندگی خود را در اعماق اقیانوس می‌گذارنند. تقریبا تمام ۱۵ گونه‌ای که دارای ارگان‌های کولیکر بودند، به شکل ﭘﻼﻧﻜﺘونی متولد می‌شوند، یعنی نوزادان بسیار کوچک به دنیا می‌آیند و همان‌طور که رشد کرده و به بلوغ می‌رسند، شنا می‌کنند و به سطح آب نزدیک‌تر می‌شوند.

(A -D) تصاویر میکروسکوپی از بیرون‌آمدن ارگان‌های کولیکر از گوشته اختاپوس. (E -H) بازشدن ارگان‌های کولیکر روی بازوی اختاپوس.

اختاپوس ۳۰ روزه که با استفاده از میکروسکوپ لایه نوری تصویربرداری شده است.

تصویری از اختاپوس ۳۰ روزه. نقاط سیاره روی بازوها و گوشته‌ی نمونه، ارگان‌های کولیکر هستند.

پژوهشگران متوجه شدند ارگان‌های کولیکر به‌طور یکنواخت در بدن اختاپوس‌های جوان پراکنده و معمولا بدون توجه به اندازه رویان، اندازه‌ی آن‌ها با هم برابر است. آن‌ها همچنین کشف کردند که وقتی تمام ارگان‌های کولیکر اختاپوس به‌طور کامل باز می‌شد، مساحت سطحی حیوانات دو سوم افزایش پیدا می‌کرد. این کشفیات می‌تواند به آشکار شدن هدف اسرارآمیز ارگان‌های کولیکر کمک کند. ویلانووا، نویسنده ارشد مطالعه گفت: «فکر می‌کنیم اختاپوس‌های جوان از این ارگان‌ها استفاده می‌کنند تا نسبت سطح به حجم خود را افزایش دهند».

اختاپوس‌های جوان با داشتن توانایی افزایش یا کاهش مساحت سطح خود ممکن است بتوانند بهتر با جریان‌های اقیانوسی حرکت کنند یا دربرابر آن‌ها مقاومت کند. این ویژگی مخصوصا برای نوزادان پلانکتونی صفتی مهمی است؛ چراکه آن‌ها در مراحل اول زندگی درحال حرکت در جریان‌های آب هستند. باز کردن یا جمع کردن ارگان‌های کولیکر می‌تواند به نوزادان در حفظ انرژی کمک کند.

اما احتمال پنهان‌تری نیز وجود دارد. پژوهشگران به مطالعه‌ای از سال ۱۹۷۴ اشاره می‌کنند که در مجله‌ی Aquaculture منتشر شد و نشان می‌داد ارگان‌های کولیکر مانند بلور می‌توانند نور را در جهات مختلف برگردانند. این توانایی شکستن نور می‌تواند طرح بدن نوزادان را تار کند و موجب شود صید آن‌ها برای شکارچیان دشوارتر شود.

اگر اندام‌های کولیکر در استتار نقش داشته باشند، این امر می‌تواند توضیح دهد که چرا بسیاری از اختاپوس‌هایی که نزدیک کف تاریک و عمیق اقیانوس زندگی می‌کنند، ارگان‌ کولیکر درنمی‌آورند. آن‌ها در اعماق بدون نور، به استتار نیازی ندارند. در هر صورت، این نیز یک احتمال است. پژوهشگران حتی پس از بررسی دقیق‌تر ساختار ارگان‌های کولیکر نسبت به مطالعات گذشته، می‌گویند هدف واقعی این ارگان‌های عجیب و ناپدیدشونده، همچنان معما است.

مشاهدات آینده از نوزادان اختاپوس‌ها در طبیعت، به زیست‌شناسان کمک خواهد کرد که به توضیحی برای این پدیده نزدیک‌تر شوند. درحال‌حاضر، پژوهشگران خوشحال هستند که زیبایی شگفت‌انگیز این سفالوپودهای کوچک را به شکلی که قبلا نشان داده نشده است، به تصویر می‌کشند. مونتسرات کول لادو، یکی از نویسندگان مطالعه که متخصص تصویربرداری میکروسکوپی است و در آزمایشگاه زیست‌شناسی مولکولی اروپا در بارسلون کار می‌کند، گفت:

کاوش درون بافت‌ها و ارگان‌های اختاپوس‌های نوزاد و جوان، با وضوح سلولی شگفت‌آور بوده است. این کار مانند کاوش در گوشه‌‌های کوچک شهری است که هرگز در آن نبوده‌اید.