ساترا: استارتاپ‌های کاربر محور مانند دیوار نیازمند تنظیم‌گر تخصصی هستند

مدیر کل صدور مجوز امور رسانه ساترا از راه‌اندازی دادسرای تخصصی حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی خبر می‌دهد و همچنین پیشنهاد می‌کند تا شکایت‌ از استارتاپ‌های کاربر محوری مانند دیوار در دادسراهای تخصصی رسیدگی شود.

محکومیت مدیرعامل دیوار به زندان و بعد از آن ورود قوه قضائیه به پرونده برای بررسی بیشتر موضوع، دوباره این داستان را یادآوری کرد که مسئولیت محتوای مجرمانه‌ای که توسط یک کاربر در سرویس‌هایی که کاربران محتوای اصلی آن را منتشر می‌کنند با کدام یک از آن‌ها است؟ تا این زمان که محتوای مجرمانه‌ای که کاربران در سرویس‌های اینترنتی کاربر محور منتشر کرده‌اند، گریبان مدیران عامل این سرویس‌ها را گرفته و در نهایت برایشان حکم‌های سنگینی از سمت قاضی به دنبال داشته است.

همین سال گذشته بود که در دادگاه بدوی برای مدیرعامل آپارات ۱۰ سال زندان در نظر گرفته شد. یکی از دلایل این حکم محتوایی بود که کاربران روی آن گذاشته بودند یا در ماه‌های گذشته هم مشکل مشابهی ناشی از اختلاف دو نفر روی پلتفرم «زرین‌پال» برای مدیرعامل این استارتاپ ایجاد شد و او به اتهام خیانت در امانت به یک‌سال حبس محکوم شد. محکوم شدن مدیرعامل دیوار به ۳ ماه حبس قطعی به علت «فراهم‌آوردن موجبات فساد و فحشا از طریق جذب زنان تن‌‌فروش» در هفته گذشته جدیدترین شکی است که به اکوسیستم استارتاپی کشور وارد شده است.

در نظر گرفتن حکم‌های سنگین برای مدیران استارتاپ‌ها، آشنا نبودن قضات با کسب‌وکارهای نوپا است

یکی از دلایل در نظر گرفتن حکم‌های سنگین برای مدیران استارتاپ‌ها، آشنا نبودن قضات با کسب‌وکارهای نوپا است. تشکیل شعب تخصصی برای رسیدگی به پرونده کسب‌وکارهای فضای مجازی از جمله خواسته‌های دیرینه فعالان این صنف است که تاکنون به سرانجام نرسیده است. هرچند دادگستری تهران سال گذشته در بخش‌نامه‌ای قدم‌های برای تشکیل این دادگاه‌ها یا دادسراهای تخصصی برای استارتاپ‌ها براشت؛ اما در نهایت هنوز مشخص نیست که آموزش قضات براساس این بخش‌نامه و تشکیل دادگاه‌های تخصصی در این زمینه به کجا رسیده است.

دادسرای تخصصی برای حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی

یکی از سرویس‌هایی که در فضای مجازی به خاطر محتوایی که کاربران در آن تولید می‌کنند، پلتفرم‌های صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی است. محمد رسول حاج اقلی، مدیر کل صدور مجوز امور رسانه ساترا (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) در گفت‌وگو با زومیت اعلام می‌کند که ایجاد نهاد تنظیم‌گر متخصص برای استارتاپ‌های کاربر محور و همینطور دادسراهای تخصصی یکی از کارهایی است که می‌توان با کمک آن جلو بسیاری از شکایت‌ها را گرفت و مشکلات قانونی سرویس‌های کاربر محور را حل کرد. او خبر از راه‌اندازی دادسرای تخصصی در حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی از سال گذشته را می‌دهد و به زومیت می‌گوید:

یکی از موضوعاتی که باعث می‌شود این نوع حکم‌های سنگین برای استارتاپ‌های کاربر محور رخ ندهد، ایجاد دادسراهای تخصصی برای رسیدگی به موضوعات است. برای مثال در حوزه صوت و تصویر فراگیر ما با دستگاه قضا مذاکره کردیم و توانستیم دادسرای رسیدگی به تخلفات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی راه‌اندازی کنیم، درست مانند دادسرای رسانه که به تخلفات حوزه رسانه و فرهنگ رسیدگی می‌کند.

به باور او اگر چنین دادسراهایی برای استارتاپ‌ها و برای کسب و کارهای حوزه مجازی و سکوهای انتشار ایجاد شود، این اتفاق می‌تواند کمک کند که هم به صورت تخصصی پرونده بررسی شود و هم وقتی پرونده به قاضی ارسال می‌شود، پرونده دارای اطلاعات مناسبی باشد تا قاضی بهتر تصمیم بگیرد.

او با بیان اینکه تجربه آن‌ها در حوزه صوت و تصویر فراگیر می‌تواند به پلتفرم‌های کاربر محور کمک کند توضیح می‌دهد:

ما هم در حوزه صوت و تصویر فراگیر فضای مجازی و در حوزه غیر صوت و تصویر فراگیر، با پلتفرم‌هایی مواجهیم که نقش اصلی بارگذاری و انتشار محتوا در آن‌ها را کاربران ایفا می‌کنند که به آن‌ها رسانه‌های واسط یا رسانه‌های کاربر محور می‌گوییم. تفاوتی نمی‌کند در چه حوزه‌ای فعالیت می‌کنند، احکامشون احکام مشابه‌ای است. بنابراین پژوهش‌ها و قواعد تنظیم‌گرانه ما در حوزه‌های مرتبط و مشابه می‌تواند در حوزه‌هایی مانند دیوار کمک کند.

نیاز به تنظیم‌گری جدی

حاج اقلی معتقد است که در یک سال اخیر با تعاملی که با نهاد قضایی داشته‌اند تا حدود زیادی توانسته‌اند در حوزه شکایات صوت و تصویر فراگیرمجازی مؤثر واقع شوند و یک همکاری حرفه‌ای با دستگاه قضا شکل داده‌اند تا خلاء‌های موجود در این حوزه را رفع کنند.

او در پاسخ به این سؤال که هنگام وقوع جرم در این حوزه چگونه عمل می‌کنند اعلام کرد:

در مورد وقوع تخلف ما دو کار انجام می‌دهیم. اگر تخلفی رخ داد ابتدا ما به صورت تخصصی آن را بررسی می‌کنیم و تخلف از ابتدا به دستگاه قضا ارجاع داده نمی‌شود که این کار به کاهش پرونده‌های دستگاه قضایی هم کمک می‌کند. دوم اینکه یکسری الزامات تخصصی وضع می‌کنیم که در صورت رعایت آن‌ها، رسانه را از انتشار محتوای متخلفانه تا حد مطلوبی محافظت می‌کند؛ در این صورت اگر در رسانه‌ای تخلفی صورت گرفت می‌توانیم کارهایی که انجام داده است را یک امتیاز و نکته مثبت تلقی کنیم و این به مراحل رسیدگی به پرونده‌اش بسیار کمک می‌کند.

او باور دارد که در حوزه فعالیت‌هایی مانند حوزه دیوار چون خلاءهایی در حوزه تنظیم‌گری وجود دارد یا تنظیم‌گر مؤثر در این بخش فعالیت نمی‌کند، به محض اینکه تخلفی صورت بگیرد مستقیم پرونده به دستگاه قضا می‌رود و دستگاه قضا هم طبیعتا براساس پروتکل‌های خودش عمل می‌کند.

حاج اوقلی تأکید می‌کند که وقتی جرمی اتفاق میفتد باید مشخص شود که در چند درصد جرم ها کاربران مقصرند و در چند درصد پلتفرم‌ها: «ما مسئولیت پلتفرم را قطعی می‌دانیم؛ اما اینکه تمام تقصیر برعهده پلتفرم باشد را قبول نداریم.»