سوپرزاروس؛ طویل‌ترین دایناسور تمام دوران‌ها

مدال طلایی طویل‌‌ترین دایناسور جهان را می‌توان به دایناسوری به نام سوپرزاروس تقدیم کرد؛ امروزه دانشمندان به ترکیبی فسیلی از این دایناسور رسیده‌اند و به تحلیل استخوان‌های جدیدی که از آخرین محل استراحت این دایناسور گردن‌دراز به‌دست آمده، پرداخته‌اند.

سوپرزاروس مانند بسیاری از دایناسورهای طویل از دسته‌ی دیپلودوسیدها است؛ یک ساروپاد گردن‌دراز که دمی شلاق مانند داشت. به گفته‌ی برایان کورتیس، دیرینه‌شناس موزه‌ی تاریخ طبیعی آریزونا :

سوپرزاروس همیشه به عنوان یکی از طویل‌ترین دایناسورها طبقه‌بندی می‌شد اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد این دایناسور طویل‌ترین دایناسور تمام دوران‌ها است. چرا که بقایای دیگر دایناسورها شکننده هستند و به سختی می‌توان طول آن‌ها را تخمین زد.

سوپرزاروس در حدود ۱۵۰ میلیون سال پیش در دوره‌ی ژوراسیک زندگی می‌کرد؛ طول این دایناسور از پوزه تا دم بین ۳۹ تا ۴۲ متر متغیر بود. حتی تخمین‌های قبلی طول این دایناسور هم بی‌رقیب هستند؛ این دایناسور ۳۹ متری از بسیاری از رقبای خود از جمله دیپلودوکوس که ۳۳ متر طول داشت، طولانی‌تر است. این پژوهش که هنوز در مجله‌ منتشر نشده است، در تاریخ ۵ نوامبر در کنفرانس سالانه‌ی انجمن دیرینه‌شناسی مهره‌داران ارائه شد.

یافته‌ی جدید تقریبا پس از ۵۰ سال تلاش به دست آمده است؛ اولین گونه‌ی سوپرزاروس در سال ۱۹۷۲ در بستری استخوانی معروف به سالاد استخوانی کشف شد. این بستر استخوانی توسط یکی از کارکنان میدان دایناسوری به نام جیم جنس کشف شد که به جمع‌آوری و آماده‌سازی فسیل‌ها برای دانشگاه بیگهام یونگ در یوتای کلرادو می‌پرداخت. جنسن یک استخوان اسکاپولوکوراکوئید ۲/۴ متری را کشف کرد. این استخوان شامل دو استخوان جوش خورده است که کمربند شانه‌ای دایناسورهای بالغ و دیگر خزندگان را تشکیل می‌دهد. بستر سنگی یادشده همچنین شامل استخوان‌های بیشتری بود که جنسن تصور می‌کرد متعلق به دو گونه‌ی دایناسور ساروپاد دیگر باشند و سال‌های بعد اولترازاروس و دیستلوزاروس نامیده شدند. کشف جنسن در آن زمان به تیتر اخبار تبدیل شد.

جنسن در سال ۱۹۸۵ مقاله‌ای را در مجله‌ی Great Basin Naturalist منتشر کرد و خبر از کشف سه دایناسور ساروپاد جدید از مجموعه‌ی استخوان‌ها داد. بااین‌حال جنسن چندان با تجربه نبود و در تحلیل خود اشتباهاتی داشت. در طول سال‌های بعد دیرینه‌شناسان درباره‌ی اعتبار اولترازاروس و دیستلیوسزاروس و اشتباه گرفتن سوپرزاروس با این گونه‌ها به بحث پرداختند. چرا که کورتیس معتقد بود استخوان دایناسورها تنها متعلق به گونه‌ی سوپرزاروس هستند.

برایان کورتیس، دیرینه‌شناس در حال حفاری استخوان دایناسورها

نمونه‌ی سوپرزاروس

اما چگونه ممکن بود هر سه دایناسور یکی باشند؟ با کشف اشتباهات سال‌های گذشته می‌توان به این سؤال پاسخ داد. برای مثال یکی از از اسکاپولوکوراکوییدها در مجموعه‌ی استخوان‌ها با ۲۵ سانتی‌متر طول طولانی‌تر از بقیه‌ی استخوان‌های مشابه بود به همین دلیل دانشمندان تصور کردند این قطعه متعلق به گونه‌ی دایناسور دیگری است. اما وقتی کورتیس استخوان‌ها را بررسی کرد متوجه شد استخوان طویل‌تر در واقع به خاطر ترک طولانی‌تر شده است. او می‌گوید: «اگر ترک‌ها را به هم بچسبانید استخون‌ها هم‌اندازه خواهند شد.»

دایناسور گوشت‌خوار آلوزاروس که در اواخر دوره‌‌ی ژوراسیک زندگی می‌کرد در برابر سوپرزاروس غول‌آسا

کورتیس همچنین نواقصی را مشاهده کرد که بر اثر نیروهای محیطی در استخوان‌های منسوب به دیستیلوزاروس و دیگر گونه‌ها ایجاد شده بودند و نشان می‌داد این استخوان‌ها در حقیقت متعلق به سوپرزاروس بوده‌اند. علاوه‌براین هیچ استخوان طویل دیگری متعلق به ساروپادها در آن حوالی دیده نشده بود. این یعنی تنها یک استخوان اسکاپولوکوراکویید چپ و یک استخوان راست باقی مانده بود. از طرفی استخوان‌های دایناسورهای عظیم تقریبا هم‌اندازه هستند در نتیجه ممکن است همه متعلق به یک گونه یعنی سوپرزاروس باشند. از زمان کشف اصلی، دیرینه‌شناسان دیگری هم اسکلت‌های منسوب به سوپرزاروس را پیدا کردند که نام مستعار یکی از آن‌ها جیمبو و دیگری گولیات بود.

یک سوپرزاورس در کلرادو و دو سوپرزاروس دیگر در ویومینگ کشف شدند

مقایسه‌ قدها

تخمین‌های گذشته درباره‌ی طول سوپرزاروس شامل ۳۳ تا ۳۴ متر (سال ۲۰۰۸) بودند اما به گفته‌ی کورتیس این تخمین‌ها براساس داده‌های ناقص به‌دست آمدند. وقتی منطقه‌ی Dry Mesa Dinosaur Quarry حفاری شد، پژوهشگرها بلوک‌های بزرگ سنگی و فسیل‌ها را برداشتند و آن‌ها را در پوشش‌های پلاستیکی قرار دارند در نتیجه حتی امروزه هم هنوز بسته‌هایی بازنشده در ابعاد میزهای بزرگ باقی مانده‌اند. کورتیس در طول سال‌های گذشته به بررسی برخی از این استخوان‌ها پرداخت و پنج مهره‌ی جدید گردن، یک مهره‌ی جدید پشت، دو مهره‌ی جدید دم و یک استخوان شرمگاه را کشف کرد.

کورتیس به اشتباه برخی از این مهره‌های دم را به دایناسوری از نوع دیپلودوسید به نام آپاتوساروس نسبت داده بود تا اینکه در پژوهشی دیگر متوجه این حقیقت شد که دم سوپرزاروس مانند ترکیبی از دم‌های دایناسورهای باروساروس و آپاتوساروس به نظر می‌رسد. این استخوان‌های جدید به کورتیس کمک کردند تا به تخمین دقیق‌تر از طول‌های جدید سوپرزاروس برسد. برای مثال او متوجه شد گردن سوپرزاروس ۱۵ متر طولانی‌تر است و دم آن ۱۸ متر است. اندازه و شکل استخوان‌های جدیدتر نشان می‌دهند کل استخوان‌های کشف‌شده در Dry Mesa متعلق به سوپرزاروس هستند نه سه دایناسور بزرگ دیگر.

استخوان‌های کشف‌شده‌ی سوپرزاروس از لاشه‌ی دایناسوری Dry Mesa در کلرادو

براساس جایگذاری مهره‌ی ۱/۳ متری گردن، طول سوپرزاروس بین ۳۹ تا ۴۱/۷ متر متغیر بوده است. به گفته‌ی کورتیس: طول این دایناسور حتی از طول سه اتوبوس زرد هم بیشتر است که واقعا حیرت‌انگیز است. این پژوهش زمانی تقویت می‌شود که دایناسور با نام مستعار گولیات هم در دسته‌ی سوپرزاروس قرار بگیرد.

البته سوپرزاروس شاید طویل‌ترین دایناسور باشد اما سنگین‌ترینشان نیست. افتخار سنگین‌ترین دایناسور به آرژنتینوزاروس تعلق می‌گیرد که وزن آن به بیش از ۹۰ تن یعنی دو برابر سوپرزاروس می‌رسید. از طرفی بزرگ‌ترین موجود زنده‌ی ثبت‌شده حتی یک دایناسور نیست. بلکه سیفونوفور ۴۵ متری است. یک موجود نیمه شفاف مرجان مانند که از موجودات کوچک‌تر تشکیل شده است و در دره‌های زیردریایی ساحل استرالیا زندگی می‌کند.