کبالت قدم در جای پای نفت می‌گذارد

نقش نفت به‌عنوان متهم ردیف اول پرونده‌های محیط زیستی سال‌ها است که درحال کمرنگ شدن است. طنز روزگار اینجا است که درست همان چیزی که وابستگی‌مان به طلای سیاه را کم می‌کند، خود در حال تبدیل شدن به هیولایی جدید است.

درطول تاریخ همواره کالاهایی بوده‌اند که بخاطر ارزش ذاتی و اهمیت استراتژیکشان تنش آفرین بوده و در مرکز جنگ‌ها و نزاع‌های بشر قرار داشته‌اند. از الماس و طلا و فلزات گران‌بها گرفته تا غلات و ادویه، در هر برهه از تاریخ همواره کالایی خاص وجود داشته که عامل اصلی شروع جنگ، ظهور و سقوط امپراطوری‌ها و ریخته‌شدن خون انسان‌های بی‌گناه بوده است.

عطش سیری ناپذیر بشر به انرژی پس از انقلاب صنعتی، سوخت‌های فسیلی و به‌صورت خاص نفت را به مهم‌ترین کالای دو قرن اخیر تبدیل کرده است. وابستگی بیش از حد بشر به نفت علاوه‌بر تنش آفرینی سیاسی و اقتصادی، آسیب‌های جبران‌ناپذیر محیط زیستی را با خود به‌همراه آورده و به‌همین دلیل، سال‌ها است که به‌دنبال جایگزینی برای طلای سیاه می‌گردیم.

ظهور انرژی‌های نو و ارزان‌تر شدن روزافزون آن‌ها به‌واسطه‌ی پیشرفت تکنولوژی باعث شده است تا نفت جایگاه و اهمیت استراتژیک خود را رفته‌رفته از دست بدهد؛ اما آیا در دنیای آینده‌ی عاری از سوخت‌های فسیلی، دیگر کالایی نخواهد بود که بخاطر آن جنگ‌های خونبار به‌پا شوند، کشورهای فقیر مورد استثمار قرار بگیرند و محیط زیست بار دیگر قربانی توسعه و تأمین انرژی بشر شود؟

مهم‌ترین پیش‌نیاز استفاده‌ی گسترده از انرژی پاک باتری است و یکی از عناصر موردنیاز برای ساخت باتری‌های فعلی کبالت است. به‌نظر می‌رسد این عنصر کمیاب درحال تبدیل شدن به جانشین نفت باشد.

ایالات متحده آمریکا و چین در مسیر یافتن منابع کمیاب هستند و این مسئله می‌تواند پیامدهای زیادی بر کشورهای در حال توسعه داشته باشد. مطمئنا نگرانی ابرقدرت‌ها برای داشتن کالاهای باارزش در زمینه نفت و گاز چیز جدیدی نیست. اما مبارزه جدید سر فلزات و مواد معدنی است. در آینده می‌توان با استفاده از این منابع وسایل نقلیه الکتریکی بیشتری تولید و محیط زیست را از عوارض سوخت‌های فسیلی پاک کرد.

به گزارش گیزمودو، به‌تازگی نیویورک تایمز تحقیقی انجام داده و از اسناد دیپلماتیک طبقه‌بندی شده قبلی و مصاحبه با بیش از ۱۰۰ نفر در سه قاره برای ترسیم تصویری از مبارزه کشورهای مختلف برای به دست آوردن کبالت استفاده کرده است. این تحقیقات به‌طور خاص در منطقه جنوب غربی جمهوری دموکراتیک کنگو به نام کیسانفو، که محل یکی از بزرگ‌ترین ذخایر کبالت در جهان تلقی می‌شود، صورت گرفته است. براساس گزارش رویترز، کنگو مسئول تولید بیش از ۷۰ درصد از کبالت جهان است.

این گزارش تلاش روز افزون شرکت‌های چینی برای استخراج کبالت را، از سال ۲۰۱۶ تا به اکنون بررسی کرده است. ۲۰۱۶ زمانی بود که یکی از شرکت‌های معدنی بزرگ ایالات متحده آمریکا دو عدد از ذخایر عظیم کبالت را به یک شرکت چینی فروخت. از آن زمان شرکت‌های معدنی چینی خرید خود را افزایش داده‌اند، به همین دلیل بسیاری از زنجیره تأمین جهانی کبالت مسدود شده است.

طبق گزارش تایمز، ۱۵ عدد از ۱۹ معدن تولید کبالت اکنون متعلق به شرکت‌های چینی است که حداقل ۱۲ میلیارد دلار وام و پشتیبانی مالی از موسسات تحت حمایت دولت دریافت کرده‌اند. در همین حال، ایالات متحده آمریکا عقب افتاده و حتی اجازه داده است دارایی‌های کبالت از چنگش خارج شود. این امر زمینه را برای مبارزه‌ای بزرگ برای انرژی قرن بیست و یکم فراهم می‌کند، درحالی‌که کارگران و ساکنان کنگو در این وسط گرفتار کشمکش این دو کشور شده‌اند.

از آنجایی که تولید کبالت از زمان تصاحب شرکت‌های چینی به سرعت افزایش یافته است، حداقل ده‌ها کارمند و پیمانکار در معدن Tenke Fungurume از «کاهش شدید ایمنی و افزایش صدمات، که بسیاری از آن‌ها به مدیریت گزارش نشده» شکایت کرده‌اند.

این گزارش در حالی منتشر می‌شود که سنای ایالات متحده آمریکا آماده رأی‌گیری در مورد لایحه «ساخت بازگشت بهتر» (Build Back Better) است. لایحه مذکور شامل ۳۲۰ میلیارد دلار اعتبار مالیاتی برای انرژی‌های تجدیدپذیر و وسایل نقلیه الکتریکی و ۱۱۰ میلیارد دلار دیگر برای بهبود زنجیره‌های تأمین فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر ایالات متحده آمریکا می‌شود. اگر دولت آمریکا و خودروسازان برای رسیدن به اهداف خودروهای الکتریکی و انرژی پاک که برای دهه آینده مشخص شده‌اند تلاش کنند، این سرمایه‌گذاری‌ها بسیار مهم خواهد بود.

همچنین جو بایدن قول داده که تا سال ۲۰۳۵ فرایند کربن‌زدایی را تسریع کرده و تا سال ۲۰۳۰ نیمی از فروش خودروهای جدید ایالات متحده آمریکا را الکتریکی کند. لایحه یادشده می‌تواند باعث شود این اهداف سریع‌تر پیش بروند. اما مطمئنا کارهای زیادی برای انجام وجود دارد و باید تلاش‌های زیادی برای رسیدن به هدف کرد.

در این میان، تحلیلگران و کارشناسان نسبت به کمبود باتری خودروهای برقی در آینده هشدار می‌دهند. این مسئله می‌تواند به کمبودهای موجود در زنجیره تأمین فعلی نیمه‌هادی‌ها در سراسر جهان شباهت داشته باشد. در ایالات متحده آمریکا، خودروسازان خودروهای برقی مانند تسلا و همچنین برندهای سنتی مانند جنرال موتورز و فورد در حال آماده شدن برای افزایش چشمگیر تقاضای کبالت و لیتیوم در سال‌های آینده و افزایش تولید خودروهای الکتریکی هستند. این اتفاق می‌تواند منابعی را که در حال حاضر متزلزل هستند، تحت فشار قرار دهد.

براساس گزارشی که ماه گذشته توسط Benchmark Mineral Intelligence منتشر شد، برخی از این اثرات در حال حاضر نیز احساس می‌شود. اکنون مدتی است که در قیمت باتری و مواد خام، به‌ویژه لیتیوم، شاهد افزایش هستیم. آژانس بین‌المللی انرژی هشدار می‌دهد که منابع معادن موجود ممکن است تا سال ۲۰۳۰ فقط نیمی از نیازهای لیتیوم و کبالت را برآورده کنند.

به نظر می‌رسد تاکنون فشار جهانی به سمت فناوری‌ انرژی‌های تجدیدپذیر از فیلم‌نامه‌ای آشنا پیروی می‌کند که بازیگران محدود یکسانی دارد. بازیگرانی که به‌شدت روی استخراج منابع ارزشمند با یکدیگر رقابت کرده و در این میان به فکر آسیب‌های وارد شده به محیط جغرافیایی، بومی و جوامع محلی نیستند.